केपी ढुंगाना, काठमाडौं, मंसिर ८ -कलंकीको सुपर सीता यातायात काउन्टरमा बुधबार दिउँसो कालो सुटकेस खोज्दै प्रहरी टोली आइपुग्यो। काउन्टरका कर्मचारीले तीन दिनदेखि अलपत्र सुटकेस देखाए। प्रहरीले खोलेर हेर्यो। त्यसमा शुक्रबारदेखि हराएका ११ वर्षीय बालक शुभम साहको शव थियो। प्रहरीको प्रारम्भिक अनुसन्धान प्रतिवेदनअनुसार धनुषाको जनकपुर नगरपालिका-७ का शुभम पढ्न बाफलमा आफन्तसँग बस्दै आएका थिए।
बाफलको हारती शिक्षा मन्दिरमा कक्षा तीनमा पढ्दै गरेका उनको शुक्रबार बिहान ९ बजे स्कुल जाने क्रममा अपहरण भएको थियो। उनका बुबा रामभगत त्यसै दिन छोरा भेट्न काठमाडौं आएका थिए। दिनभरि छोरा पर्खेर बसेका उनलाई बेलुकी ४ः४५ बजे अज्ञात व्यक्तिले फोन गरेर 'शुभम अपहरणमा परेको' बतायो। 'ज्युँदै चाहिए ५० लाख रुपैयाँ फिरौती' माग्यो। खेतीपातीमा निर्भर साहले तत्कालै फोन आएको मोबाइल नम्बरसहित महानगरीय प्रहरी अपराध महाशाखालाई घटनाबारे जानकारी दिए।
अनुसन्धानमा खटिएका डिएसपी हृदय थापा र सोमेन्द्रसिंह राठौर नेतृत्वको टोलीले केही शंकास्पद व्यक्ति आइतबारै पक्राउ गर्यो। हत्याको खुलासा भने मंगलबार बेलुकी भएको हो।
प्रहरीले यो घटनामा सातजनालाई पक्राउ गरेको छ। पक्राउ पर्नेमा सन्तोष पण्डित, देवेन्द्र ठाकुर, रामजी ठाकुर, धर्मेन्द्र ठाकुर, लालबाबु ठाकुर, दिपक बलामी र आशिष दुरा छन्। उनीहरूलाई अपहरण तथा शरीर बन्धक र हत्या अभियोगमा हिरासतमा राखिएको महाशाखाका एसपी श्याम खत्रीले जानकारी दिए।
उनीहरूकै बयानका आधारमा प्रहरी टोलीले कलंकीको टिकट काउन्टरबाट बालकको शवसहितको सुटकेस बरामद गरेको हो।
काउन्टरका कर्मचारीका अनुसार उक्त सुटकेस धनकुटा जाने बसको अन्तिम सिटमा आइतबार फेला परेको थियो। सुटकेसधनी नदेखिएपछि बसका कर्मचारीले काउन्टरको जिम्मा लगाएका थिए। काउन्टरका कर्मचारीले तीन दिनसम्म त्यसलाई तास खेल्दा मेचका रूपमा प्रयोग गरेको बताए। बुधबार त्यसभित्र बालकको शव देख्दा उनीहरू आत्तिएका थिए।
प्रहरीको प्रारम्भिक अनुसन्धानबाट सन्तोषको योजनामा शुभमको अपहरण र हत्या गरिएको खुलेको छ। शुभमको परिवारसँग परिचित उनी धनुषाकै हुन्। विदेश जाने तयारीमा रहेका सन्तोषले नै अरू सहयोगीलाई अपहरण योजनामा संलग्न गराएका थिए। उनीविरुद्ध जनकपुरमा समेत अपहरणको मुद्दा दर्ता रहेको खुलेको छ।
सन्तोषले अपहरणको योजना बनाएपछि 'भोला' भन्ने देवेन्द्रले बालकबारे विवरण संकलन गरेका थिए। २३ वर्षीय देवेन्द्र महोत्तरी निवासी हुन्। उनी काठमाडौंमा सैलुन चलाउँदै आएका थिए। उनले ल्याएको विवरणका आधारमा महोत्तरी, भरतपुरका रामजीले बालकको अपहरण गरी कपुरधाराको कोठासम्म पुर्याएका हुन्। शुमभको परिवारसँग फिरौती बार्गेनिङ पनि रामजीले नै गरेको एसपी खत्रीले जानकारी दिए।
प्रहरीका अनुसार हजाम व्यवसायी धर्मेन्द्रले बालकलाई आफ्नो कोठामा राखेर हत्या गरेका थिए। महोत्तरीका लालबाबु पनि अपहरण योजनामा संलग्न देखिएको प्रहरी प्रतिवेदनमा छ। मकवानपुर चित्लाङका दिपकले २० हजार रुपैयाँ पाउने लोभमा आफ्नो मोटरसाइकल प्रयोग गर्न दिएका थिए। घटानमा आशिषको संलग्नताबारे प्रहरीले खुलाएको छैन।
सन्तोष र भोला बालकको परिवारसँग परिचित रहेको र फिरौती लिएर ज्युँदै छाड्दा पोल खुल्नसक्ने भएकाले उनीहरूले क्लोरोफर्म सुंघाएर हत्या गरेको खत्रीले बताए।
५० लाखको लोभमा अपहरण
अपहरण अभियोगमै फरार रहेका सन्तोषले काठमाडौंमा सैलुन चलाएर बसेका परिचितलाई अपहरणको नयाँ योजना सुनाएका थिए। अनुसन्धानमा संलग्न प्रहरी अधिकारीका अनुसार देवेन्द्रले 'बाफल, सीतापाइला बस्ने एकजना बालकलाई अपहरण गरे सजिलै ५० लाख फिरौती उठाउनसक्ने' भन्दै ११ वर्षीय शुभम साहको सूचना ल्याएका थिए।
उनीहरूले शुक्रबार बिहान शुभम स्कुल जान कोठाबाट बाहिरिएपछि लट्ठिने औषधि मिसाएको फ्रुटी खुवाएर मोटरसाइकलमा कपुरधारास्थित धर्मेन्द्रको कोठामा पुर्याएका थिए। प्रहरीले बालकलाई राखिएको कोठावाट दुईवटा सिरिन्जसमेत बरामद गरेको छ। अपहरणकारीहरूले बालकलाई सुईमार्फत् लट्ठ्याउने औषधि दिएर कोठामा राखेको प्रहरीको शंका छ।
अपहरणपछि शुक्रबारैबाट उनीहरूले शुमभको परिवारलाई फोन गरेर फिरौती रकमको बार्गेनिङ सुुरु गरेका थिए। 'दिनमा एकपटक मात्र फोन गरेर छोरा ज्युँदै चाहिँदैन कि क्या हो भन्दै थर्काउँथे,' अनुसन्धानमा संलग्न एक प्रहरी अधिकारीले भने।
खेती गर्दै आएका रामभगतले आफूसँग त्यत्रो पैसा दिने आर्थिक हैसियत छैन भनेपछि उनीहरूले २५ लाखभन्दा कम नलिने भन्दै धम्क्याएका थिए। मंगलबार बेलुकीसम्म सन्तोषले फोन गरेर 'शुभम ज्युँदै छ' भन्दै उनका परिवारलाई पैसा लिएर जनकपुर डाकेका थिए। तर, उनीहरूले आइतबार बिहानै शुभमको हत्या गरिसकेको प्रहरीले जनाएको छ।
यसरी भेटिए अपहरणकारी
छोरा भेट्न काठमाडौं आएका रामभगतले शुक्रबार बेलुकी नै घटनाबारे अपराध अनुसन्धान महाशाखामा जानकारी दिएका थिए। उनले फिरौती माग्न प्रयोग भएको मोबाइलको नम्बर खुलाएपछि प्रहरीले त्यही आधारमा अनुसन्धान अघि बढाएको थियो।
शुक्रबार र शनिबार प्रहरी अनुसन्धान कल विवरणको विश्लेषणमै अल्भि्कयो। आइतबार अपहरणकारीको नम्बरमा सम्पर्क भएका केही शंकास्पद नम्बर खुलेपछि प्रहरी उनीहरूको खोजीमा खटेको थियो। एउटा टोली बालक अपहरण भएको सीतापाइला, बाफल क्षेत्रमा खटिएको अनुसन्धानमा संलग्न एक अधिकारीले जानकारी दिए।
'कल विवरणमा सोमबार शंकास्पद नम्बरमा सम्पर्क भएको नयाँ नम्बर खुल्यो,' ती अधिकारीले भने, 'त्यही नम्बरका आधारमा अनुसन्धान गर्दै जाँदा अपहरणमा संलग्न अभियुक्तहरूको पहिचान भयो।'
प्रहरीले सोमबार सीतापाइलामा सैलुन चलाउँदै आएका जानकी ठाकुरलाई नियन्त्रणमा लिएको थियो। उनलाई सार्वजनिक अपराधको अभियोगमा हिरासतमा राखेर अनुसन्धान प्रक्रिया अगाडि बढाएको थियो। बुधबार प्रहरीले उनीबारे केही खुलाएन।
धनुषामा रहेका भोला अपहरणमा संलग्न हुनसक्ने संकेत देखिएपछि महाशाखाको अर्को टोलीले सोमबार धनुषा गएर उनलाई पक्राउ गरेको थियो। 'दिनभरि भोलाले केही बताएन,' अनुसन्धान स्रोतले भन्यो, 'बेलुकी मात्र शुभमलाई मारेको स्वीकार गर्यो।'
प्रहरीका अनुसार भोलाले हत्या सन्तोषले गरेको दाबी गरेका थिए। भोलाकै बयानका आधारमा प्रहरीले सीतापाइलामा रहेको रामजी ठाकुरको डेरामा छापा मार्यो। मंगलबार बिहान लाल ठाकुर पनि समातिए। बेलुकी उनले बालकलाई बन्धक बनाएको कपुरधाराको कोठामा प्रहरीलाई पुर्याए। धर्मेन्द्र त्यहीँ फेला परे।
एसपी खत्रीका अनुसार कपुरधाराको कोठामा शुभमको कपडा र जुत्ता फेला परेको थियो। 'लालले बालकको हत्या गरेको ठाउँ औंलाले देखाउँदा अति नरमाइलो लाग्यो,' कपुरधाराको कोठामा पुगेका एक प्रहरी अधिकृतले भने, 'बालक मारेको भने पनि शव फेला नपरेकाले ज्युँदै छ कि भन्ने आशा थियो।'
सन्तोषले मंगलबार बेलुकीसम्म पनि शुभमको परिवारसँग फिरौती बार्गेनिङ गरिरहेकाले बालक ज्युँदै हुनसक्नेमा प्रहरी आशावादी थियो। 'तर, बुधबार ११ बजे घटनाका मुख्य योजनाकार सन्तोष पक्राउ परे र उनले सुटकेसमा शव राखेर बसबाट धरान पठाएको बताएपछि शुभमको हत्या भइसकेको पुष्टि भयो,' एसपी खत्रीले भने।
प्रहरीले बस काउन्टरमा गएर शवको सनाखत गर्यो र बुधबारै अपहरणकारीलाई मोटरसाइकल दिनेे दिपक र आशिष पक्राउ परे।
शुक्रबारै घटनाबारे जानकारी पाए पनि बालकलाई ज्युँदै उद्धार गर्न नसकेकोमा प्रतिक्रिया दिँदै एसपी खत्रीले भने, 'प्रहरीको अनुसन्धान चुकेको छैन, उनीहरूको अपहरणको उद्देश्य नै हत्या रहेकाले बालकलाई ज्युँदै फेला पार्न सकिएन।'
खत्रीले पैसाका लागि अपहरण भएको दाबी गरे पनि अनुसन्धान स्रोत पारिवारिक किचलोको संकेतसमेत देखिएको बताउँछन्। 'घटनामा संलग्नहरूको पृष्ठभूमि हेर्दा फिरौती लिनेमात्र उद्देश्य देखिन्न,' अनुसन्धान स्रोतले भन्यो, 'आपसी मतभेदको संकेत देखिएकाले त्यो कोणवाट पनि अनुसन्धान गरिरहेका छौं।'
चार वर्षमा एक हजार अपहरण
सरकारले अपहरण नियन्त्रण गर्न २०६४ मा छुट्टै कानुन ल्याए पनि त्यसयता एक हजारभन्दा बढीको अपहरण भइसकेको छ, जसमा अधिकांश बालबालिका छन्। अपहरित बालबालिका कि आफैं भागेर जोगिएका छन् कि परिवारले फिरौती बुझाएर मुक्त गराएको छ। कतिले अनाहक ज्यान गुमाएका छन्। प्रहरीले फिरौतीबिनै उद्धार गरेका घटना निकै कम छन्।
२०६३ भदौमा कोटेश्वरका आठ वर्षीय विवेक लुइँटेलको अपहरण र हत्यापछि यस्तो अनुसन्धान प्रभावकारी बनाउन अपहरण तथा शरीर बन्धक ऐन ल्याइएको हो। यो ऐनपछि अपहरणका अभियुक्तलाई अन्य ऐन टेकेर कारबाही गर्ने झन्झटबाट प्रहरी मुक्त भयो, तर अपहरणका घटना रोकिएनन्।
केन्द्रीय अनुसन्धान ब्युरो प्रमुख उपेन्द्रकान्त अर्याल 'बालकले प्रतिकार गर्न नसक्ने, ओसारपसार गर्न सहज हुने र अपहरणपछि बन्धक बनाएर राख्न सजिलो पर्ने' भएकाले अपहरणकारीको पहिलो रोजाइ हुने गरेको बताउँछन्।
'ठूला व्यक्तिको तुलनामा बालबालिकाको अपहरण सहज हुन्छ,' उनले बुधबार नागरिकसँग भने, 'बालबालिकाका परिवार बढी संवेदनशील भई तुरुन्तै फिरौती बुझाउन राजी हुनुले पनि अपहरणकारीलाई सजिलो हुन्छ।'
छुट्टै ऐन आएपछि अपहरणका संगठित गिरोह पक्राउ गरी कानुनी कारबाहीको दायरामा ल्याउन सहज भएको उनले बताए। त्यसअघि अपहरणमा सक्रिय संगठित समूह रोहित पाहिवाल अग्रवाल समूहलाई पक्राउ गरिए पनि ऐनको अभावमा अन्य कानुन टेकेर कारबाही गर्दा धरौटीमा छुटेको थियो। उनीहरूले पछि चिकित्सक भक्तमान श्रेष्ठको अपहरण गरे। अहिले पाहिवाल लगायत, अमर टन्डन, उदय सेट्टी, सिद्धार्थ लामा समूह अपहरण तथा शरीर बन्धक ऐनअन्तर्गत पुर्पक्षका लागि थुनामा छन्।
अभिभावक केही सतर्क भए सम्भावित दुघर्टना रोक्न सकिने अर्याल बताउँछन्। स्कुल जाँदा-आँउदा बालबालिका बढी 'टार्गेट' बन्ने गरेको उनले बताए। 'स्कुल पठाउँदा सकेसम्म स्कुलकै गाडी प्रयोग गर्ने, गाडीको सुविधा नभए स्कुलसम्म पुर्याउन र लिन घरकै सदस्य जाने हो भने अपहरणको घटना कम गर्न सकिन्छ,' उनले भने।
बालकका आफन्त बनेरसमेत अपहरण गर्ने गरिएकाले सकेसम्म एकै व्यक्ति पुर्याउन र लिन जानु उपयुक्त हुने उनको सुझाव छ। 'फरकफरक व्यक्ति लिन जाँदा विद्यालयका कर्मचारी झुक्किने सम्भावना बढी हुन्छ,' उनले भने, 'एकै व्यक्ति जान सम्भव नभए परिवारका सबै सदस्यलाई स्कुलमा चिनाएर असम्बन्धित व्यक्तिलाई बालबालिकासँग भेट्नबाट जोगाउन सकिन्छ।'
उमेर पुगेका बालकालिकालाई अपरिचित व्यक्तिले दिएका खानेकुरा नखाने, उनीहरूसँग हिमचिम नबढाउने र नचिनेको व्यक्ति नजिक हुन खोज्दा अभिभावकलाई जानकारी दिन सुझाव दिए पनि अपहरणबाट जोगिन सकिने अर्यालको सुझाव छ।
शुक्रबार बिहान स्कुल जाने क्रममा अपहरण
शुक्रबार अपराह्न बुबालाई फोन गरेर फिरौती माग
आइतबार बेलुका केही शंकास्पद पक्राउ
आइतबार बिहान बालकको हत्या
आइतबार अपराह्न शव सुटकेसमा राखी बसमा
सोमबार हत्यामा संलग्नमध्ये केही पक्राउ
मंगलबार अपहरणमा संलग्न थप पक्राउ
मंगलबार बेलुका अन्तिमपटक फिरौती माग
बुधबार बिहान मुख्य योजनाकार पक्राउ
बुधबार दिउँसो सुटकेसमा शव फेला
