हिजो गाली गथ्र्यो, आज हामीलाई नै सिकाउँछ,' समाचारदातासँगै रहेका खैरो टोपी लगाएका एक माओवादी कार्यकर्ताले महासचिव रामबहादुर थापाले बोलिरहँदा टिप्पणी गरे । कुपण्डोलस्थित नेवाः राष्ट्रिय मुक्ति मोर्चा नेपालको कार्यालयमा मंगलबार माओवादीले आयोजना गरेको गोप्य प्रशिक्षणमा महासचिव थापा पार्टर्ीीे आगामी योजनाबारे प्रशिक्षण दिइरहेका थिए ।
एक महिनाअघि चितवन पुगेर अध्यक्ष पुष्पकमल दाहाल 'प्रचण्ड'लाई 'रअको एजेन्ट' भन्ने उनै महासचिव थापाले अहिले पार्टर्ीी एकता भएको र मिलेर कार्यकर्तासामु आएको बताएलगत्तै ती कार्यकर्ताले सँगै रहेका अर्का साथीसँग थप टिप्पणी गरे, 'नेताहरूलाई लाज भन्ने हुँदो रहेनछ, हेर न हेर यसले बोलेको, हिजो के बोल्थ्यो, आज के बोल्दै छ -'
हलको बायाँतर्फोे डयासमा उभिएर थापा एकोहोरो बोलिरहेका थिए । तर, उनका कार्यकर्ता भने थापाकोे प्रशिक्षणलाई बेवास्ता गर्दै उनकै कुरा काटिरहेका थिए । मानौं, उनीहरूलाई जबर्जस्ती ल्याएर प्रशिक्षण दिइराखिएको छ । 'सिंह गर्जेजस्तो आवाज' निकाल्ने भनेर परिचित थापा प्रशिक्षण कार्यक्रममा भने मलिनो स्वरमा बोलेको देख्दा सबै अचम्ममा समेत परेका थिए ।
अचम्म त यो थियो कि, थापा बोलिरहँदा कार्यकर्ता भने धमाधम बाहिर निस्किरहेका थिए । कोही कानेखुसी गरिरहेका थिए भने कोही हलभित्रै मजाक गरेर बसिरहेका थिए ।
'प्रशिक्षण कार्यक्रममा पहिलाको जस्तो रौनक नै छैन,' पंक्तिकारको छेउमै रहेका अर्काले सुन्ने गरी भने, 'सधैं एउटै कुरा मात्र भन्ने, आखिर गर्नेचाँहि कसैले केही होइन रहेछ ।' त्यसो त थापाले प्रशिक्षण दिइरहँदा बाहिर घाम तापेर गफ लडाउनेहरू पनि कम थिएनन् । डयासमा बसेका माओवादी नेताहरू पनि थापाको भाषण सुन्नेभन्दा आपसी कुरामै मस्त देखिन्थे । पटयार लागेर होला, अध्यक्ष दाहालका भाइ तथा सभासद् नारायण दाहाल बाहिर निस्के र मज्जासँग हाँस्न थाले, जुन भित्रै सुनियो, तर हाँस्नुको कारण भने बुझिएन ।
महासचिव थापाले अध्यक्ष दाहाल र उपाध्यक्ष मोहन वैद्यबीच 'विवाह भएको' तर अर्का उपाध्यक्ष डा. बाबुराम भट्टर्राई भने 'जन्ती' मात्र भएको प्रसंग सुनाउँदा हल हाँसोले गुन्जियो ।
'बाबुरामजीले खन्ना गार्मेन्टमा अध्यक्ष र किरणजीको विवाह भएको तर आफू शुभकामना दिने 'जन्ती' मात्र भएको भन्ने कुरा गर्नुभएको थियो,' थापाले भने, 'साँच्चै अहिले दर्ुइ नेता -दाहाल र वैद्य) बीच 'लभ' परेको छ, जो एकताको उत्कर्षरूप हो, यो -एकताको) सन्देश तपार्इंहरूले गाउँ-गाउँ लैजानर्ुपर्छ ।'
प्रधानमन्त्रीसमेत रहेका उपाध्यक्ष भट्टर्राईले दर्ुइ नेता मिलेका कारण आफ्नो भन्नु केही नभएको भन्दै खन्ना गार्मेन्टमा थोरै समय मात्र बोलेर भनाइ टुंग्याएको प्रसंग जोड्दै थापाले सो कुरा कार्यकर्तालाई सुनाएका हुन् । बीचबीचमा 'लभ'का उदाहरण दिएर थापाले कार्यकर्तालाई भुलाउने काम गरेका थिए ।
पार्टर्ीीत्र अझै पनि एक दर्जन विवाद कायमै रहेको उल्लेख गरेका थापाले सोको जानकारी 'एकताको प्रशिक्षण' कार्यक्रम सम्पन्न गरेपछि मात्र र्सार्वजनिक गर्ने उल्लेख गरे । 'पार्टर्ीीत्रको चरम विवाद कसरी एकाएक एकतामा परिणत भयो भनेर तपाईंहरू आर्श्चर्यमा पर्नुभएको होला, तर त्यो विवाद कृत्रिम र बनावटी भने पक्कै थिएन,' थापाले कार्यकर्तासामु भने, 'नेतृत्वले गल्ती गरेपछि हामीले नेतृत्वको टाउकोमा आगो झोस्ने काम पनि गर्यौं, सडकमा नाराबाजी र चक्काजाम पनि गर्यौं ।' यसो भनेर उनी मुस्कुराए अनि थपेे, 'कतिपय आरोप मनोगत पनि थिए, त्यो समीक्षा हुँदै जाला, तर अहिले पार्टर्ीीक भएको छ, यसमा चाँहि तपाईंहरूले शंका गर्नुपर्दैन ।' नेतृत्वको टाउकोमा आगो झोस्ने काम आफूहरूले गरेको भए पनि रूपान्तरण नेतृत्व मात्र होइन, तलदेखि नै हुनुपर्ने थापाको भनाइ थियो । 'विकृति र विसंगतिले पार्टर्ीीवस्त भएको अब लुकाउनुपर्ने कुरा छैन,' थापाले कार्यकर्तासामु इमानदारीसाथ स्वीकार गरे ।
पछिल्लो समयमा सहमति जुटाएर मात्र कुनै पनि निर्ण्र्ाागर्ने र कार्यक्रमहरू बनाउने सहमति पार्टर्ीी भएपछि एकता कायम भएको एउटा कारण उनले देखाए । 'तर, फरक यति छ, हिजो जानकारी नगर्राईकन विरोध गरिन्थ्योे, तर पछिल्लो केन्द्रीय समितिले जानकारी गराएर विरोध गर्न पाउने स्वतन्त्रता दिएको छ,' थापाले भने । प्रशिक्षणमा शिवाकोटी थरका माओवादी कार्यकर्ताले सोधेको पार्टर्ीीत्र एकाएक कसरी एकता भयो भन्ने जिज्ञासाको जवाफमा महासचिव थापाले भने, 'शिवाकोटीजीको जिज्ञासा राम्रो छ, तर त्यो बुझ्न केही समय लाग्छ, हामी त्यो पछि भन्नेछौं ।'
एक महिनाअघि चितवन पुगेर अध्यक्ष पुष्पकमल दाहाल 'प्रचण्ड'लाई 'रअको एजेन्ट' भन्ने उनै महासचिव थापाले अहिले पार्टर्ीी एकता भएको र मिलेर कार्यकर्तासामु आएको बताएलगत्तै ती कार्यकर्ताले सँगै रहेका अर्का साथीसँग थप टिप्पणी गरे, 'नेताहरूलाई लाज भन्ने हुँदो रहेनछ, हेर न हेर यसले बोलेको, हिजो के बोल्थ्यो, आज के बोल्दै छ -'
हलको बायाँतर्फोे डयासमा उभिएर थापा एकोहोरो बोलिरहेका थिए । तर, उनका कार्यकर्ता भने थापाकोे प्रशिक्षणलाई बेवास्ता गर्दै उनकै कुरा काटिरहेका थिए । मानौं, उनीहरूलाई जबर्जस्ती ल्याएर प्रशिक्षण दिइराखिएको छ । 'सिंह गर्जेजस्तो आवाज' निकाल्ने भनेर परिचित थापा प्रशिक्षण कार्यक्रममा भने मलिनो स्वरमा बोलेको देख्दा सबै अचम्ममा समेत परेका थिए ।
अचम्म त यो थियो कि, थापा बोलिरहँदा कार्यकर्ता भने धमाधम बाहिर निस्किरहेका थिए । कोही कानेखुसी गरिरहेका थिए भने कोही हलभित्रै मजाक गरेर बसिरहेका थिए ।
'प्रशिक्षण कार्यक्रममा पहिलाको जस्तो रौनक नै छैन,' पंक्तिकारको छेउमै रहेका अर्काले सुन्ने गरी भने, 'सधैं एउटै कुरा मात्र भन्ने, आखिर गर्नेचाँहि कसैले केही होइन रहेछ ।' त्यसो त थापाले प्रशिक्षण दिइरहँदा बाहिर घाम तापेर गफ लडाउनेहरू पनि कम थिएनन् । डयासमा बसेका माओवादी नेताहरू पनि थापाको भाषण सुन्नेभन्दा आपसी कुरामै मस्त देखिन्थे । पटयार लागेर होला, अध्यक्ष दाहालका भाइ तथा सभासद् नारायण दाहाल बाहिर निस्के र मज्जासँग हाँस्न थाले, जुन भित्रै सुनियो, तर हाँस्नुको कारण भने बुझिएन ।
महासचिव थापाले अध्यक्ष दाहाल र उपाध्यक्ष मोहन वैद्यबीच 'विवाह भएको' तर अर्का उपाध्यक्ष डा. बाबुराम भट्टर्राई भने 'जन्ती' मात्र भएको प्रसंग सुनाउँदा हल हाँसोले गुन्जियो ।
'बाबुरामजीले खन्ना गार्मेन्टमा अध्यक्ष र किरणजीको विवाह भएको तर आफू शुभकामना दिने 'जन्ती' मात्र भएको भन्ने कुरा गर्नुभएको थियो,' थापाले भने, 'साँच्चै अहिले दर्ुइ नेता -दाहाल र वैद्य) बीच 'लभ' परेको छ, जो एकताको उत्कर्षरूप हो, यो -एकताको) सन्देश तपार्इंहरूले गाउँ-गाउँ लैजानर्ुपर्छ ।'
प्रधानमन्त्रीसमेत रहेका उपाध्यक्ष भट्टर्राईले दर्ुइ नेता मिलेका कारण आफ्नो भन्नु केही नभएको भन्दै खन्ना गार्मेन्टमा थोरै समय मात्र बोलेर भनाइ टुंग्याएको प्रसंग जोड्दै थापाले सो कुरा कार्यकर्तालाई सुनाएका हुन् । बीचबीचमा 'लभ'का उदाहरण दिएर थापाले कार्यकर्तालाई भुलाउने काम गरेका थिए ।
पार्टर्ीीत्र अझै पनि एक दर्जन विवाद कायमै रहेको उल्लेख गरेका थापाले सोको जानकारी 'एकताको प्रशिक्षण' कार्यक्रम सम्पन्न गरेपछि मात्र र्सार्वजनिक गर्ने उल्लेख गरे । 'पार्टर्ीीत्रको चरम विवाद कसरी एकाएक एकतामा परिणत भयो भनेर तपाईंहरू आर्श्चर्यमा पर्नुभएको होला, तर त्यो विवाद कृत्रिम र बनावटी भने पक्कै थिएन,' थापाले कार्यकर्तासामु भने, 'नेतृत्वले गल्ती गरेपछि हामीले नेतृत्वको टाउकोमा आगो झोस्ने काम पनि गर्यौं, सडकमा नाराबाजी र चक्काजाम पनि गर्यौं ।' यसो भनेर उनी मुस्कुराए अनि थपेे, 'कतिपय आरोप मनोगत पनि थिए, त्यो समीक्षा हुँदै जाला, तर अहिले पार्टर्ीीक भएको छ, यसमा चाँहि तपाईंहरूले शंका गर्नुपर्दैन ।' नेतृत्वको टाउकोमा आगो झोस्ने काम आफूहरूले गरेको भए पनि रूपान्तरण नेतृत्व मात्र होइन, तलदेखि नै हुनुपर्ने थापाको भनाइ थियो । 'विकृति र विसंगतिले पार्टर्ीीवस्त भएको अब लुकाउनुपर्ने कुरा छैन,' थापाले कार्यकर्तासामु इमानदारीसाथ स्वीकार गरे ।
पछिल्लो समयमा सहमति जुटाएर मात्र कुनै पनि निर्ण्र्ाागर्ने र कार्यक्रमहरू बनाउने सहमति पार्टर्ीी भएपछि एकता कायम भएको एउटा कारण उनले देखाए । 'तर, फरक यति छ, हिजो जानकारी नगर्राईकन विरोध गरिन्थ्योे, तर पछिल्लो केन्द्रीय समितिले जानकारी गराएर विरोध गर्न पाउने स्वतन्त्रता दिएको छ,' थापाले भने । प्रशिक्षणमा शिवाकोटी थरका माओवादी कार्यकर्ताले सोधेको पार्टर्ीीत्र एकाएक कसरी एकता भयो भन्ने जिज्ञासाको जवाफमा महासचिव थापाले भने, 'शिवाकोटीजीको जिज्ञासा राम्रो छ, तर त्यो बुझ्न केही समय लाग्छ, हामी त्यो पछि भन्नेछौं ।'
