काठमाडौं, पुस १७ (नागरिक) -माओवादी अध्यक्ष पुष्पकमल दाहालले राजा महेन्द्रले २०१७ सालमा 'भारत'को आडमा तत्कालीन प्रधानमन्त्री बिपी कोइरालालाई सत्ताच्यूत गरी पञ्चायती व्यवस्था ल्याएको बताएका छन्।
'विदेशी प्रभुको हस्तक्षेपले मैले नौ महिना र बिपीले अठार महिनामा सरकारबाट हट्नुपर्यो,' दाहालले भने, 'बिपी र म सरकारबाट हटेको प्रसंग फरक भए पनि षड्यन्त्र उस्तै र एउटै प्रभुले गरेको हो।'
छत्तिसौं राष्ट्रिय मेलमिलाप दिवसका अवसरमा सुन्दरीजलस्थित बिपी संग्रहालयमा शनिबार आयोजित कार्यक्रममा दाहालले मुलुकको राजनीतिक इतिहासमा बिपी र आफूबीच केही परिघटना समान रहेको बताए।
देशको नाम नलिई उनले बिपी र आफूजस्ता राष्ट्रवादी नेता पटकपटक विदेशीको इसारा बन्ने गरेको बताए। पधानसेनापति रुक्मांगत कटवाल प्रकरणमा भारतीय हस्तक्षेप भएको आरोप लगाउँदै दाहालले प्रधानमन्त्रीबाट राजीनामा गरेका थिए।
'बिपी दस वर्ष जेल बस्नुभयो, मैले दस वर्ष जनयुद्ध लडेँ,' आफूहरूबीचको समानताको संयोग उल्लेख गर्दै दाहालले भने, 'बिपी मेरो प्रेरणाका स्रोत हुनुहुन्छ।'
भावुक भएर बोल्दा पटकपटक विवादमा पर्ने गरेको बताउँदै दाहालले अबदेखि शान्ति प्रक्रिया र संविधान निर्माणबारे सोचेर मात्रै बोल्ने बताए। 'विभिन्न प्रसंगमा बोल्दा म धेरैपटक चिप्लेँ,' उनले भने, 'अब सोचेरमात्रै बोल्छु।'
सोचेर मात्र बोल्ने प्रण गरेपछि दाहालले जेठभित्रै शान्ति प्रक्रिया र संविधान निर्माण पूरा हुने बताए। जेठपछि संविधान सभाको म्याद स्वतः समाप्त हुने सर्वोच्चको फैसलाविरुद्ध सरकार र संसद सचिवालयले फेरि रिट हाल्ने तयारी गरिरहेका बेला दाहालले भने, 'आत्तिनुपर्ने अवस्था छैन, सबै दलले इमान्दारी देखाए संविधानसभाको बाँकी पाँच महिनामै शान्ति प्रक्रिया पूरा भई संविधान जारी गर्न भ्याइन्छ।'
अरू विवाद वा बहसभन्दा पनि शान्ति प्रक्रिया र संविधान लेखनमा प्रतिवद्ध हुन उनले दलहरूलाई आह्वान गरे। 'जसरी भए पनि बैलैमा शान्ति प्रक्रिया सिध्याएर नयाँ संविधान जारी गर्न सबै प्रतिबद्ध हुनुपर्छ,' उनले भने, 'सबै प्रतिबद्ध भई अघि बढ्ने हो भने पाँच महिनामा सबै काम सकिन्छ।'
कार्यक्रममा कांग्रेस सभापति सुशील कोइरालाले शान्ति प्रक्रिया पूरा गरी संविधान जारी गर्ने ऐतिहासिक जिम्मेवारी दाहालको काँधमा रहेको बताए। दाहालले बिपीको प्रशंसामा खर्चेको समयको पैंचो सुशीलले तिरेका थिए।
'प्रचण्डजीले साहसिक कदम चाल्नुपर्छ र जनतालाई बेलैमा संविधान दिनुपर्छ,' कोइरालाले भने, 'संविधान जारी गर्ने/नगर्ने जिम्मा माओवादी काँधमा छ।'
बिपी भारतमा आठ वर्ष लामो निर्वासन त्यागेर २०३३ सालमा स्वदेश फर्किएको दिन पुस १६ लाई कांग्रेसले राष्ट्रिय एकता र मेलमिलाप दिवसका रूपमा मनाउदै आएको छ। शनिबार कांग्रेसले पचहत्तरै जिल्लामा यो दिवस मनाएर त्यो परम्परा धानेको छ।
प्रधानमन्त्रीबाट बर्खास्त गरी बिपीलाई आठ वर्षसम्म बन्दी बनाइएको ब्यारेक प्रजातन्त्र पुनर्स्थापनापछि संग्रहालयका रूपमा छ। संग्रहालयले उतिबेलाकै बन्दीगृह परिसरमै कार्यक्रम गरेको थियो।
एमाले नेता केपी ओलीले शीर्षनेताले पटकपटक सहमति गर्ने अनि कार्यान्वयन नगर्ने सिलसिला जारी राखेकाले शान्ति र संविधान अड्किएको बताए। 'बाहिर मुखले सहमति, भित्र मनले विमतिका कुरा गरेर सहमति हुन सक्दैन,' उनले भने, 'सहमतिअनुसार दलहरूले व्यवहार गरेमात्र प्रगति हुन्छ।'
'विदेशी प्रभुको हस्तक्षेपले मैले नौ महिना र बिपीले अठार महिनामा सरकारबाट हट्नुपर्यो,' दाहालले भने, 'बिपी र म सरकारबाट हटेको प्रसंग फरक भए पनि षड्यन्त्र उस्तै र एउटै प्रभुले गरेको हो।'
छत्तिसौं राष्ट्रिय मेलमिलाप दिवसका अवसरमा सुन्दरीजलस्थित बिपी संग्रहालयमा शनिबार आयोजित कार्यक्रममा दाहालले मुलुकको राजनीतिक इतिहासमा बिपी र आफूबीच केही परिघटना समान रहेको बताए।
देशको नाम नलिई उनले बिपी र आफूजस्ता राष्ट्रवादी नेता पटकपटक विदेशीको इसारा बन्ने गरेको बताए। पधानसेनापति रुक्मांगत कटवाल प्रकरणमा भारतीय हस्तक्षेप भएको आरोप लगाउँदै दाहालले प्रधानमन्त्रीबाट राजीनामा गरेका थिए।
'बिपी दस वर्ष जेल बस्नुभयो, मैले दस वर्ष जनयुद्ध लडेँ,' आफूहरूबीचको समानताको संयोग उल्लेख गर्दै दाहालले भने, 'बिपी मेरो प्रेरणाका स्रोत हुनुहुन्छ।'
भावुक भएर बोल्दा पटकपटक विवादमा पर्ने गरेको बताउँदै दाहालले अबदेखि शान्ति प्रक्रिया र संविधान निर्माणबारे सोचेर मात्रै बोल्ने बताए। 'विभिन्न प्रसंगमा बोल्दा म धेरैपटक चिप्लेँ,' उनले भने, 'अब सोचेरमात्रै बोल्छु।'
सोचेर मात्र बोल्ने प्रण गरेपछि दाहालले जेठभित्रै शान्ति प्रक्रिया र संविधान निर्माण पूरा हुने बताए। जेठपछि संविधान सभाको म्याद स्वतः समाप्त हुने सर्वोच्चको फैसलाविरुद्ध सरकार र संसद सचिवालयले फेरि रिट हाल्ने तयारी गरिरहेका बेला दाहालले भने, 'आत्तिनुपर्ने अवस्था छैन, सबै दलले इमान्दारी देखाए संविधानसभाको बाँकी पाँच महिनामै शान्ति प्रक्रिया पूरा भई संविधान जारी गर्न भ्याइन्छ।'
अरू विवाद वा बहसभन्दा पनि शान्ति प्रक्रिया र संविधान लेखनमा प्रतिवद्ध हुन उनले दलहरूलाई आह्वान गरे। 'जसरी भए पनि बैलैमा शान्ति प्रक्रिया सिध्याएर नयाँ संविधान जारी गर्न सबै प्रतिबद्ध हुनुपर्छ,' उनले भने, 'सबै प्रतिबद्ध भई अघि बढ्ने हो भने पाँच महिनामा सबै काम सकिन्छ।'
कार्यक्रममा कांग्रेस सभापति सुशील कोइरालाले शान्ति प्रक्रिया पूरा गरी संविधान जारी गर्ने ऐतिहासिक जिम्मेवारी दाहालको काँधमा रहेको बताए। दाहालले बिपीको प्रशंसामा खर्चेको समयको पैंचो सुशीलले तिरेका थिए।
'प्रचण्डजीले साहसिक कदम चाल्नुपर्छ र जनतालाई बेलैमा संविधान दिनुपर्छ,' कोइरालाले भने, 'संविधान जारी गर्ने/नगर्ने जिम्मा माओवादी काँधमा छ।'
बिपी भारतमा आठ वर्ष लामो निर्वासन त्यागेर २०३३ सालमा स्वदेश फर्किएको दिन पुस १६ लाई कांग्रेसले राष्ट्रिय एकता र मेलमिलाप दिवसका रूपमा मनाउदै आएको छ। शनिबार कांग्रेसले पचहत्तरै जिल्लामा यो दिवस मनाएर त्यो परम्परा धानेको छ।
प्रधानमन्त्रीबाट बर्खास्त गरी बिपीलाई आठ वर्षसम्म बन्दी बनाइएको ब्यारेक प्रजातन्त्र पुनर्स्थापनापछि संग्रहालयका रूपमा छ। संग्रहालयले उतिबेलाकै बन्दीगृह परिसरमै कार्यक्रम गरेको थियो।
एमाले नेता केपी ओलीले शीर्षनेताले पटकपटक सहमति गर्ने अनि कार्यान्वयन नगर्ने सिलसिला जारी राखेकाले शान्ति र संविधान अड्किएको बताए। 'बाहिर मुखले सहमति, भित्र मनले विमतिका कुरा गरेर सहमति हुन सक्दैन,' उनले भने, 'सहमतिअनुसार दलहरूले व्यवहार गरेमात्र प्रगति हुन्छ।'
