विजयराज खनाल/बिजमाण्डू
काठमाडौं । यसबर्ष कम्पनीहरुको लाभांश घोषणा भइरहेका छन् । लाभांश भुक्तानी अनुपात अर्थात् डेभिडेन्ड पे आउट रेसीयो (डीपीआर) हेर्ने हो भने नमुनाको लागि बिजमाण्डुले लिएको नौं कम्पनीमा आठ ओटाको यस्तो रेसीयो १ भन्दा कम छ । एउटाको भने ७ प्रतिशतभन्दा धेरै छ ।पुजीबजार सूचीकृत कम्पनीहरु मध्ये धेरै बैंक तथा वित्तिय संस्था छन् । यी सस्थाहरुले आफ्नो अवस्था मजबुद बनाई राख्न नगद लाभांश कम दिने गरेको विश्लेषकहरु बताउँछन् । कतिपय अवस्थामा भने पूँजी वृद्धि भएपनि मुनाफा बढ्न नसक्दा कम्पनीहरुले कम नगद लाभांश दिने गरेको पाइन्छ । कम्पनीसँग लाभांश दिने क्षमता नभएको कारण पनि डीपीआर कम हुनेगर्छ ।
सबैभन्दा उच्च डीपीआर हुनेमा राइजीङ डेभलपमेन्ट बैंक रहेको छ । कम्पनीको डीपीआर ७ रहेको छ । अन्यको लागि तालिका हेरौं । डीपीआरले कम्पनीको लाभांश दिने क्षमता कस्तो छ भन्ने देखाउँछ । यस्तो रेसीयो धेरै हुनु भनेको लाभांश दिने क्षमता धेरै हुनु हो । तर दिर्घकालिन लगानीकर्तालाई भने यस्तो रेसीयो धेरै भएको कम्पनी उपयुक्त नहुन पनि सक्छ । किनभने यस्तो रेसीयो धेरै हुने कम्पनीले थप लगानी वृद्धि गर्ने सम्भावना कम हुन्छ । यस्तो रेसीयो उच्च हुने कम्पनीले व्यावसाय विस्तार गर्ने सम्भावना कम हुन्छ । फलस्वरुपः भविष्यमा उनीहरुले बढी प्रतिफल दिन नसक्ने पनि हुन सक्छ । तर कतिपय अवस्थामा भने उच्च डीपीआर हुने कम्पनी ‘ब्लु चिप’ पनि हुनसक्छन् । परिपक्व (म्याचुअर), ठुला र स्थिर खालका कम्पनीहरुको डीपीआर उच्च हुनसक्छ ।
| This year cash dividend percent | this year dpr | last yer cash di | Last year dpr ratio | |
| nabil | 40 | 0.436794 | 40 | 0.5 |
| kailash bikas | 9 | 0.424796 | ||
| everest | 50.53 | 0.60491 | ||
| Nepal sbi | 7.5 | 0.079174 | 25 | 0.8 |
| citizen | 15 | 0.788964 | 8.42 | 0.8 |
| first micro | 15 | 0.874636 | ||
| rising develop | 14.05 | 7.078086 | ||
| standard | 40 | 0.608864 | 45 | 0.6 |
| NLG insurance | 11.05 | 0.249127 |
डीपीआर उच्च भएका सबै कम्पनी ‘ब्लु चिप’ नहुन पनि सक्छन् । कुनै कम्पनीले उच्चदरमा नगद लाभांश दिन्छ भने उसको आम्दानी (खुद मुनाफा) पनि सोही अनुसार हुनुपर्छ । किनभने आउने बर्षहरुमा कम्पनीले सोही अनुसार कमाउँन सकेन भने यसले कम्पनीलाई पछि सोही दरमा लाभांश दिन समस्या पर्न सक्छ । कम्पनीहरुको उच्च लाभांश भुक्तानीले भावी दिनमा कम्पनीलाई नगद तथा तरलता व्यवस्थापनमा पनि समस्या पर्न सक्ने हुन सक्दछ । यही कारण नियमन गर्ने निकायले केही सूचिकृत कम्पनीलाई लाभांस बोड्न रोक लगाएका पनि छन् ।
दीर्घकालिन लगानीकर्ताहरुले डीपीआरको मूल्याङ्कन गरेर लगानी गर्दा भने यो अनुपात हरेक बर्षजसो स्थिर वा सामान्य वृद्धि भइरहने खालका कम्पनी छनौट गर्नुपर्छ ।
