पंकज चौधरी/सुजन पन्त
केही समय अगाडि लक्ष्मी बैंकका सिईओ सुमन जोशी बैंकमै कार्यरत एक मोडेल लिएर बेपत्ता भए । उनको चर्चा बजारमा अझै सेलाएको छैन । यस्तैमा अर्का बैंकका सिईओको पनि चर्चा शुरु भएको छ । अहिले चर्चामा छन् मेघा बैंकका सिईओ अनिल शाह । बाहिरी चर्चा जति उचाइमा भए पनि घरमा चाहिं अनिलका दुःख मात्र रहेछन् । उनको परिवारमा अचेल गम्भीर खटपट शुरु भएको छ । मेघा बैंककै एक महिला कर्मचारीसँगको सम्बन्धलाई लिएर अनिल र उनकी पत्नीबीच मनमुटाव समेत भएको बताइन्छ । मेघा बैंकमा अहिले त्रिपक्षीय लव स्टोरीको चर्चा छ । बैंकमै कार्यरत एक महिला कर्मचारीसँग सिईओ शाहको सम्बन्धबारे बैंकभित्रै पनि कानेखुसी हुने गरेको छ । नायक राजवल्लभ कोइराला समेत जोडिएको यो प्रकरण पनि कम रोचक छैन । कर्पोरेट हाउसभित्रको त्रिपक्षीय चक्करको नालीबेली । नायक राजवल्लभ कोइराला र मेघा बैंककी एक महिला कर्मचारीबीच सम्बन्ध घनिष्ठ हुँदै गएको बैंक संचालकहरूबीच नै चर्चा हुने गरेको छ । यो जोडीको ‘अफेयर’ बारे विभिन्न साप्ताहिक पत्रपत्रिकामा पनि चर्चा हुँदै आएका छन् । स्रोतका अनुसार नायक राजवल्लभ र ती महिला अचेल एउटै अपार्टमेन्टमा समेत जाने गरेका छन् । ती महिला र राजवल्लभको सम्बन्धबारे यथार्थ जानकारी र भित्री कुरा न मेघा बैंकका संचालकहरूसँग छ न रंगीन दुनियाँको समाचार लेख्ने पत्रकारहरूसँग नै । राजवल्लभ कोइराला र ती बैंक कर्मचारीको प्रेमचक्कर चल्नुअघिको प्रसंग पनि कम रोचक रहेनछ । ती कर्मचारीको जीवनमा राजवल्लभभन्दा पहिले अनील शाहको प्रवेश भएको स्रोतहरू बताउँछन् । हुन त यी मिल्ने साथी पनि हुन् । कुनै वेला अनिल शाह र ती कर्मचारी स्ट्यान्डर्ड चार्टर्ड बैंकमा सँगै काम गर्थे । अनिलले स्ट्यान्डर्ड चार्टर्ड बैंक छाडेपछि ती महिलाले पनि त्यो बैंक छाडिन् । के यो संयोग मात्र होला त ? एक बैंकरले सुनाए । त्यसपछि यो जोडी नबिल बैंक पुग्यो । नबिल बैंकमा काम गर्दाताका नै ती महिलाको भेट भयो, नायक राजवल्लभ कोइरालासँग । ती महिलाको अफिस पुल्चोकमा, राजवल्लभ बस्ने कुपण्डोलमा । नजिक–नजिक कार्यालय भएका उनीहरूबीचको भेट बाक्लो बन्दै गयो । त्यसैवेला राजबल्लभलाई ती महिलाले गाडी समेत किनिदिएको चर्चा शुरु भयो बजारमा । आफ्नी पत्नी कुनै हिरोसँग लागेको थाहा पाएपछि ती महिलालाई पाटनका धनाढ्य पतिले पारपाचुके गरे । उता, यसबीचमा ती महिला र अनिल दुवैले नबिल बैंक छाडेर मेघा बैंकमा काम गर्न थाले । ती महिला र अनीलबीचको मित्रतापूर्ण र घनिष्ठ सम्बन्ध धेरै बैंक कर्मचारीलाई थाहा छ । यो सम्बन्धमा एकाएक राजवल्लभ कोइरालाको फिल्मी शैलीको ‘इन्ट्री’ किन भयो ? यो प्रश्नले बैंक कर्मचारीको दिमाग खराब ग¥यो । कतै ती कर्मचारी र राजवल्लभको सम्बन्ध देखाउनका लागि मात्र त थिएन ? राजवल्लभ र ती महिलाको प्रेम सम्बन्धको हल्ला चलाएर भित्री रुपमा अर्कै लीला त चलिरहेको छैन ? यो प्रश्न मेघा बैंकका सिईओ अनिल शाहको घरसम्म गुन्जिन थाल्यो । हुन त नेपालका धनाढ्य र कर्पोरेट हाउसका मालिकहरूले घरमा श्रीमती हुँदाहुँदै बाहीर कुनै नक्कली जोडी खडा गरेर हिंड्ने घटना नौलो हुँदै होइन । त्यसैले अनिल शाहको हकमा पनि यस्तै प्रश्न गम्भीर रुपमा खडा भएको बैंकका एक कर्मचारी बताउँछन् । यही विषयलाई लिएर अनिल शाहको परिवारमा खटपट शुरु भएको बताइन्छ । बैंक डुब्दै अनिल शाह जस्ता बैंकरको चर्तिकला नेपाली बैंकरहरूको एउटा उदाहरण मात्र हो । नेपालका बैंकहरू सेवामुखी हुनुपर्नेमा शहरमुखी बन्दै गएका छन् । भ्याकुम क्लिनरदेखि ल्याण्ड रोवरसम्म अनि जग्गादेखि कोलोनी जस्ता सुविधासम्पन्न क्षेत्रमा बैंकको लगानी हुँदैछ । मुलुकका ग्रामीण किसानदेखि उद्योग कलकारखानामा उनीहरू लगानी गर्र्दैनन् । बैंकका अध्यक्ष र सिईओको चरम लापर्वाहीका कारण ऋण प्रवाहमा अनियमितता भइरहेकाले कुनै पनि वेला बैंकहरू डुब्ने खतरा छ । कैयौं बैंकर प्रहरी खोरमा पुगेको घटना पनि छँदै छन् । बैंकका सिईओले कमिशनको लोभमा परेर विभिन्न प्लटिङ जग्गा, कोलोनीमा खराब कर्जा प्रवाह गर्दै बैंकलाई धरासायी हुने अवस्थामा पु¥याएका छन् । कतिपय सिईओ आफैं बैंकको पैसामा मोज गरिरहेका छन् र आफैं धनी हुने ताकमा छन् । अनिल पनि यस्तामा अपवाद बन्ने कुरा भएन । नविल बैंकलाई ओरालोमा झारेर मेघा बैंकमा गएका अनिल शाह मासिक १७ लाख तलब खान्छन् । बढी तलब खाने, अनि खराब कर्जा प्रवाह गरेर कमिशन कुम्ल्याउने र संचालकहरूको पैसामा रजाइँ गर्ने भनेर उनको आलोचना हुन्छ । केही समयअघि अनिलले मोटो रकम कमिशन खाएर ‘बी. एण्ड.बी. अस्पताल’का अशोक बास्कोटालाई हरिसिद्धिमा एनबी कोलोनी पछाडि बाटो समेत नगएको जग्गामा ५० करोड रुपैयाँ ऋण प्रवाह गरेको आरोप लागेको थियो । मेघा बैंकको होर्डिङ बोर्ड राख्दा समेत कमिशन खाएको आरोप पनि छ । शाह डेढ करोडको रोज रोवर गाडी चढ्छन् । ‘हलोदेखि हाइड्रोसम्म’ भन्ने मूल नारा बोकेर स्थापना भएको मेघा बैंक लिमिटेडमा शुरुमा १२१९ जना संचालक थिए । अहिले यो १ लाख ४५ हजार ६७५ नेपाली लगानीकर्ताको बैंक बनेको छ । तर उनीहरूको पैसामा मोज गरिरहेका छन्, अनिल एन्ड कम्पनी । २०६७ साउन ७ गतेदेखि बैंकिङ कारोबार शुरु गरेको यो बैंक भित्रभित्र खोक्रो भइसकेको त्यहाँ कार्यरत एक कर्मचारी बताउँछन् । सुरेन्द्रद्र पाण्डे अर्थमन्त्री भएकै वेला उनले भनेका थिए, ‘कतिपय संस्थामा तलब खर्चको ८५ प्रतिशत प्रमुख कार्यकारी अधिकृत सीईओ एक्लैले लिएर बाँकी १५ प्रतिशत मात्र अरु कर्मचारीलाई दिने गरेका रहेछन् ।’ पाण्डेले पारिवारिक कम्पनीमा आफैं सीईओ बस्ने, मासिक तलब बीसौं लाख रुपैयाँ लिने, श्रीमती, छोराछोरीलाई पनि माथिल्लो तहको कर्मचारी राखेर तलब धेरै दिने गरेको बताएका थिए । पाण्डेको संकेत अनिल शाह जस्ता बैंकरतर्फ थियो । उनले भनेका थिए, ‘आम्दानी जति तलब, भत्तामा आफैंले खाएर कम्पनी चाहिं घाटामा देखाइन्छ । कम्पनी घाटामा गएको देखाएपछि कर तिर्नुपरेन । त्यसैले आम्दानी जति परिवारले तलबमा खान्छन् र लेखा परीक्षणमा घाटा देखाउँछन् । । आफू, श्रीमती, छोराछोरीदेखि नातिपनातिसम्म लाखौं खाने अनि मजदूरलाई दिन पुगेन, कम्पनी घाटामा छ भन्ने चलन देखियो । कतिपय संस्थामा पारिश्रमिक खर्चको ८५ प्रतिशत प्रमुख कार्यकारी अधिकृत एक्लैले लिने र बाँकी १५ प्रतिशत मात्र अरु कर्मचारीले लिने गरेको पाइयो । माथिल्लो र तल्लो तहमा रहेको यस्तो असमानतालाई छाडा रुपमा सरकारले छोड्न सक्दैन ।’ दल खोल्ने धन्दा गायव कुनै पनि वेला अनिलले विज्ञापन खुलाएर दल खोल्ने कुरा गरेका थिए । नेपालमा तानाशाह चाहिने अन्तर्वार्ता पनि जारी गरेका थिए । तर, उनको पार्टी खोल्ने चर्चा गायव भएको छ । चुनावको वेला पार्टी नचाहिने अरु वेला पार्टीको कुरा गर्ने शाहको व्यवहार देखेर विगतमा उनलाई साथ दिंदै आएकाहरू समेत दंग छन् । कर्पोरेट विज्ञापन दिएर अन्तर्वार्ता छपाउन खोज्ने शाहको कार्यशैलीप्रति धेरै पत्रकार समेत रष्ट छन् । एक दैनिक पत्रिकामा बैंक सम्बन्धी समाचार लेख्दै आएका पत्रकार भन्छन्, “१०–१५ हजारको विज्ञापनमा अनिल शाह अन्तर्वार्ता छाप्छन् ।”
केही समय अगाडि लक्ष्मी बैंकका सिईओ सुमन जोशी बैंकमै कार्यरत एक मोडेल लिएर बेपत्ता भए । उनको चर्चा बजारमा अझै सेलाएको छैन । यस्तैमा अर्का बैंकका सिईओको पनि चर्चा शुरु भएको छ । अहिले चर्चामा छन् मेघा बैंकका सिईओ अनिल शाह । बाहिरी चर्चा जति उचाइमा भए पनि घरमा चाहिं अनिलका दुःख मात्र रहेछन् । उनको परिवारमा अचेल गम्भीर खटपट शुरु भएको छ । मेघा बैंककै एक महिला कर्मचारीसँगको सम्बन्धलाई लिएर अनिल र उनकी पत्नीबीच मनमुटाव समेत भएको बताइन्छ । मेघा बैंकमा अहिले त्रिपक्षीय लव स्टोरीको चर्चा छ । बैंकमै कार्यरत एक महिला कर्मचारीसँग सिईओ शाहको सम्बन्धबारे बैंकभित्रै पनि कानेखुसी हुने गरेको छ । नायक राजवल्लभ कोइराला समेत जोडिएको यो प्रकरण पनि कम रोचक छैन । कर्पोरेट हाउसभित्रको त्रिपक्षीय चक्करको नालीबेली । नायक राजवल्लभ कोइराला र मेघा बैंककी एक महिला कर्मचारीबीच सम्बन्ध घनिष्ठ हुँदै गएको बैंक संचालकहरूबीच नै चर्चा हुने गरेको छ । यो जोडीको ‘अफेयर’ बारे विभिन्न साप्ताहिक पत्रपत्रिकामा पनि चर्चा हुँदै आएका छन् । स्रोतका अनुसार नायक राजवल्लभ र ती महिला अचेल एउटै अपार्टमेन्टमा समेत जाने गरेका छन् । ती महिला र राजवल्लभको सम्बन्धबारे यथार्थ जानकारी र भित्री कुरा न मेघा बैंकका संचालकहरूसँग छ न रंगीन दुनियाँको समाचार लेख्ने पत्रकारहरूसँग नै । राजवल्लभ कोइराला र ती बैंक कर्मचारीको प्रेमचक्कर चल्नुअघिको प्रसंग पनि कम रोचक रहेनछ । ती कर्मचारीको जीवनमा राजवल्लभभन्दा पहिले अनील शाहको प्रवेश भएको स्रोतहरू बताउँछन् । हुन त यी मिल्ने साथी पनि हुन् । कुनै वेला अनिल शाह र ती कर्मचारी स्ट्यान्डर्ड चार्टर्ड बैंकमा सँगै काम गर्थे । अनिलले स्ट्यान्डर्ड चार्टर्ड बैंक छाडेपछि ती महिलाले पनि त्यो बैंक छाडिन् । के यो संयोग मात्र होला त ? एक बैंकरले सुनाए । त्यसपछि यो जोडी नबिल बैंक पुग्यो । नबिल बैंकमा काम गर्दाताका नै ती महिलाको भेट भयो, नायक राजवल्लभ कोइरालासँग । ती महिलाको अफिस पुल्चोकमा, राजवल्लभ बस्ने कुपण्डोलमा । नजिक–नजिक कार्यालय भएका उनीहरूबीचको भेट बाक्लो बन्दै गयो । त्यसैवेला राजबल्लभलाई ती महिलाले गाडी समेत किनिदिएको चर्चा शुरु भयो बजारमा । आफ्नी पत्नी कुनै हिरोसँग लागेको थाहा पाएपछि ती महिलालाई पाटनका धनाढ्य पतिले पारपाचुके गरे । उता, यसबीचमा ती महिला र अनिल दुवैले नबिल बैंक छाडेर मेघा बैंकमा काम गर्न थाले । ती महिला र अनीलबीचको मित्रतापूर्ण र घनिष्ठ सम्बन्ध धेरै बैंक कर्मचारीलाई थाहा छ । यो सम्बन्धमा एकाएक राजवल्लभ कोइरालाको फिल्मी शैलीको ‘इन्ट्री’ किन भयो ? यो प्रश्नले बैंक कर्मचारीको दिमाग खराब ग¥यो । कतै ती कर्मचारी र राजवल्लभको सम्बन्ध देखाउनका लागि मात्र त थिएन ? राजवल्लभ र ती महिलाको प्रेम सम्बन्धको हल्ला चलाएर भित्री रुपमा अर्कै लीला त चलिरहेको छैन ? यो प्रश्न मेघा बैंकका सिईओ अनिल शाहको घरसम्म गुन्जिन थाल्यो । हुन त नेपालका धनाढ्य र कर्पोरेट हाउसका मालिकहरूले घरमा श्रीमती हुँदाहुँदै बाहीर कुनै नक्कली जोडी खडा गरेर हिंड्ने घटना नौलो हुँदै होइन । त्यसैले अनिल शाहको हकमा पनि यस्तै प्रश्न गम्भीर रुपमा खडा भएको बैंकका एक कर्मचारी बताउँछन् । यही विषयलाई लिएर अनिल शाहको परिवारमा खटपट शुरु भएको बताइन्छ । बैंक डुब्दै अनिल शाह जस्ता बैंकरको चर्तिकला नेपाली बैंकरहरूको एउटा उदाहरण मात्र हो । नेपालका बैंकहरू सेवामुखी हुनुपर्नेमा शहरमुखी बन्दै गएका छन् । भ्याकुम क्लिनरदेखि ल्याण्ड रोवरसम्म अनि जग्गादेखि कोलोनी जस्ता सुविधासम्पन्न क्षेत्रमा बैंकको लगानी हुँदैछ । मुलुकका ग्रामीण किसानदेखि उद्योग कलकारखानामा उनीहरू लगानी गर्र्दैनन् । बैंकका अध्यक्ष र सिईओको चरम लापर्वाहीका कारण ऋण प्रवाहमा अनियमितता भइरहेकाले कुनै पनि वेला बैंकहरू डुब्ने खतरा छ । कैयौं बैंकर प्रहरी खोरमा पुगेको घटना पनि छँदै छन् । बैंकका सिईओले कमिशनको लोभमा परेर विभिन्न प्लटिङ जग्गा, कोलोनीमा खराब कर्जा प्रवाह गर्दै बैंकलाई धरासायी हुने अवस्थामा पु¥याएका छन् । कतिपय सिईओ आफैं बैंकको पैसामा मोज गरिरहेका छन् र आफैं धनी हुने ताकमा छन् । अनिल पनि यस्तामा अपवाद बन्ने कुरा भएन । नविल बैंकलाई ओरालोमा झारेर मेघा बैंकमा गएका अनिल शाह मासिक १७ लाख तलब खान्छन् । बढी तलब खाने, अनि खराब कर्जा प्रवाह गरेर कमिशन कुम्ल्याउने र संचालकहरूको पैसामा रजाइँ गर्ने भनेर उनको आलोचना हुन्छ । केही समयअघि अनिलले मोटो रकम कमिशन खाएर ‘बी. एण्ड.बी. अस्पताल’का अशोक बास्कोटालाई हरिसिद्धिमा एनबी कोलोनी पछाडि बाटो समेत नगएको जग्गामा ५० करोड रुपैयाँ ऋण प्रवाह गरेको आरोप लागेको थियो । मेघा बैंकको होर्डिङ बोर्ड राख्दा समेत कमिशन खाएको आरोप पनि छ । शाह डेढ करोडको रोज रोवर गाडी चढ्छन् । ‘हलोदेखि हाइड्रोसम्म’ भन्ने मूल नारा बोकेर स्थापना भएको मेघा बैंक लिमिटेडमा शुरुमा १२१९ जना संचालक थिए । अहिले यो १ लाख ४५ हजार ६७५ नेपाली लगानीकर्ताको बैंक बनेको छ । तर उनीहरूको पैसामा मोज गरिरहेका छन्, अनिल एन्ड कम्पनी । २०६७ साउन ७ गतेदेखि बैंकिङ कारोबार शुरु गरेको यो बैंक भित्रभित्र खोक्रो भइसकेको त्यहाँ कार्यरत एक कर्मचारी बताउँछन् । सुरेन्द्रद्र पाण्डे अर्थमन्त्री भएकै वेला उनले भनेका थिए, ‘कतिपय संस्थामा तलब खर्चको ८५ प्रतिशत प्रमुख कार्यकारी अधिकृत सीईओ एक्लैले लिएर बाँकी १५ प्रतिशत मात्र अरु कर्मचारीलाई दिने गरेका रहेछन् ।’ पाण्डेले पारिवारिक कम्पनीमा आफैं सीईओ बस्ने, मासिक तलब बीसौं लाख रुपैयाँ लिने, श्रीमती, छोराछोरीलाई पनि माथिल्लो तहको कर्मचारी राखेर तलब धेरै दिने गरेको बताएका थिए । पाण्डेको संकेत अनिल शाह जस्ता बैंकरतर्फ थियो । उनले भनेका थिए, ‘आम्दानी जति तलब, भत्तामा आफैंले खाएर कम्पनी चाहिं घाटामा देखाइन्छ । कम्पनी घाटामा गएको देखाएपछि कर तिर्नुपरेन । त्यसैले आम्दानी जति परिवारले तलबमा खान्छन् र लेखा परीक्षणमा घाटा देखाउँछन् । । आफू, श्रीमती, छोराछोरीदेखि नातिपनातिसम्म लाखौं खाने अनि मजदूरलाई दिन पुगेन, कम्पनी घाटामा छ भन्ने चलन देखियो । कतिपय संस्थामा पारिश्रमिक खर्चको ८५ प्रतिशत प्रमुख कार्यकारी अधिकृत एक्लैले लिने र बाँकी १५ प्रतिशत मात्र अरु कर्मचारीले लिने गरेको पाइयो । माथिल्लो र तल्लो तहमा रहेको यस्तो असमानतालाई छाडा रुपमा सरकारले छोड्न सक्दैन ।’ दल खोल्ने धन्दा गायव कुनै पनि वेला अनिलले विज्ञापन खुलाएर दल खोल्ने कुरा गरेका थिए । नेपालमा तानाशाह चाहिने अन्तर्वार्ता पनि जारी गरेका थिए । तर, उनको पार्टी खोल्ने चर्चा गायव भएको छ । चुनावको वेला पार्टी नचाहिने अरु वेला पार्टीको कुरा गर्ने शाहको व्यवहार देखेर विगतमा उनलाई साथ दिंदै आएकाहरू समेत दंग छन् । कर्पोरेट विज्ञापन दिएर अन्तर्वार्ता छपाउन खोज्ने शाहको कार्यशैलीप्रति धेरै पत्रकार समेत रष्ट छन् । एक दैनिक पत्रिकामा बैंक सम्बन्धी समाचार लेख्दै आएका पत्रकार भन्छन्, “१०–१५ हजारको विज्ञापनमा अनिल शाह अन्तर्वार्ता छाप्छन् ।”
अनुमानित रुपमा लाख हाराहारी नेपाली प्रयोगकर्ता रहेको ट्वीटरमा झुम्ने नेपाली अन्दाज मौलिक छ। आफ्नै भाषामा ट्वीट गर्ने स्वतन्त्रताका कारण ट्वीटरका नेपाली लतीहरूको सानो संसार एकापसमा गहिरोसँग जोडिएको छ।
शिवानी का लागि ट्वीटर त्रिभुवन विश्वविद्यालयको चिया पसल हो, तातो चियासँग तात्तिंदै साथीहरुसँग बहस गर्ने। कीर्तिपुरको नयाँ बजारमा रहेको फोटोकपी पसल हो, ठेलीका ठेली नोटहरु फोटोकपी गरिरहँदा विभिन्न विषयमा झोक्किँने, लन्डनको हाइडपार्कमा रहेको ‘स्पिकर्स कर्नर’ हो, अभिव्यक्तिको स्वतन्त्रता पनि स्वतन्त्र हुने, माइतीघर मण्डला हो, १४० क्यारेक्टरमा औंला ठड्याएर आवाज बुलन्द गर्ने।
पूर्वप्रधानमन्त्री बाबुराम भट्टराई @brb_laaldhwoj, कांग्रेस नेता रामशरण महत @ramsmahat, युवा नेता गगन थापा @thapagk लगायत नेताहरू; नारायण वाग्ले @narayanwagle, रवीन्द्र मिश्र @MishraRabindra, सुधीर शर्मा @sudheerktm, प्रतीक प्रधान @prateekpradhan लगायत पत्रकारहरू; मन्जुश्री थापा @manjushressthapa, बुद्धिसागर @buddhisagar, लेनिन बन्जाडे @lendaai, आन्विका गिरी @anbika, नारायण अमृत @amritna, ब्रजेश @brajeshk जस्ता शब्दकर्मीहरू; मनीषा कोइराला @mkoirala, अमृत गुरुङ @amritnepathya जस्ता कलाकर्मीहरू नेपाली ट्वीटर प्रयोगकर्तामाझ लोकप्रिय केही नाम हुन्।
पत्रकार तथा लेखक ऋचा भट्टराईका फलोअर्स करिब २५०० छन् तर उनले पनि प्रयोगको छोटो समयमै ११ हजारभन्दा बढी ट्वीट गरिसकिन्। बिहीबार राति दस बजेसम्म उनी टाइमलाइनमै घुमिरहेकी थिइन्।
सात वर्षअघि खुलेको ट्वीटरका विश्वभरिमा ५० करोडभन्दा बढी प्रयोगकर्ता छन्।
पत्रकार भएकाले मैले नेपाली सञ्चारमाध्यमका ट्वीटर एकाउन्ट त फलो गरेकै छु, न्युयोर्क टाइम्स, वाल स्ट्रिट जर्नल, हफिङ्टन पोस्ट, हिन्दू, आउटलुक, डिएनए, गार्डियनजस्ता समाचार संस्था पनि पछ्याएको छु।
