विश्व अनौठो छ । अनौठो विश्वमा व्यापार व्यवसायमा पनि अनौठा घटना हुने सामान्य कुरा हो । लाभ र हानीको हिसावसंगै विश्वका केही अनौठा व्यवसायिक तथ्य ओएमजी फ्याक्टको सूचीबाट यहाँ प्रस्तुत गरिएको छ ।
चीज धितो राख्ने बैंक
तपाई इटालीमा हुनुहुन्छ । सपिङ गर्न पैसा छैन, तर प्रसस्त चीज छ भने चिन्त नगर्नुस बैंकले चीज धितो राखेर तपाईलाई पैसा दिनेछ । अनि गर्नुस मज्जाले सपिङ । इटालीको पर्मिगिनो—रेजियनो चीज धितो राखेर ऋण दिने गरेको छ । यो प्रणालीको विकास विशेष बैंक मार्फत गरिएको हो । वस्तु बिक्री गर्न नसकेर किसानको नोक्सानी नहोस भनेर यस्तो कार्याक्रम ल्याइको हो ।
बैंकमा आजपनि तीन लाख चीजका ह्विल्स छन् र तिनलाई विशेष तरिकाले संरक्षण गरिएको छ । ऋणको धितोको रुपमा राखिएको चीजको सरंक्षणको जिम्मा बैंकलाई भएपछि किसानहरुले मजाले काम गर्न सक्ने गरेका छन् ।
बबल गम बन्यो रिग्ले
विलियम रिग्ले जुनियर सन् १८९१ देखि शिकागोमा बस्न थाले । २९ वर्षका उनी व्यवसाय सुरु गर्न चाहन्थे । उनका बाबुको साबुन उद्योग थियो । शिकागोमा बस्न थालेपछि नै उनले बाबुको साबुन बेच्न थाले । उनले साबुन किन्नेलाई बेकिङ सोडा उपहार दिन थाले । जब बेकिङ सोडा साबुनभन्दा बढी लोकप्रिय भयो उनले बेकिङ सोडा मात्र बेच्न थाले ।
बेकिङ सोडाको व्यापार बढाउन उनले बबल गम उपहार दिन थाले । अन्तत बबल गम नै बढी लोकप्रिय भयो रिग्लेले बबल गम उद्योग खोले । अमेरिका भर बबल गम रिग्लेको नामले प्रख्यात भयो ।
हिटलर पसल
एक भारतीय व्यापारीले आफ्नो स्टोरको नाम भयानक बनाउने नाममा हिटलर स्टोर राखे । यो नाम उनले आफ्नो साझेदारलाई उसका हजुर बुबाले भनेको सुनेका थिए । नाम क्याची लाग्यो र मैले स्टोरको नाम राखे, उनले भने ।
पुरुषका कपडा बेच्ने उक्त पसलको धुमधामले विज्ञापन पनि गरे । बिक्री पनि बढ्यो तर हिटलरको नामको बारेमा ग्राहकले अब्जेक्सन गर्न थाले । नाम र विज्ञापनमा राक्षसको प्रयोग ग्राहकलाई पचेन तर त्यत्ति बेलासम्म उनले स्टोरको साजसज्जा र विज्ञापनमा दुई हजार सात सय अमेरिकी डलर खर्च गरिसकेका थिए । उनी आफैले गुगलमा हिटलर सर्च गरे र हिटलरको यथार्थ थाहा पाएपछि स्टोरको नाम परिर्वतन गरे । सोच विचार नै नगरी नाम राख्दा उनले धेरै गुमाउनु पर्यो ।
कर्मचारी पहिला
प्रवद्र्धकहरुले पहिले सेयर लिएपछि कर्मचारी र सर्वसाधारणका लागि जारी गर्ने विश्वव्यापी प्रचलन छ । तर, एप्पल कम्युटरका सहसंस्थापक तथा कम्प्युटर इन्जिनियर स्टेभ वोज्निकले आफ्नो अंशको सेयर कर्मचारीलाई दिएर आईपियो मार्फत मात्र आफूले सेयर लिएका थिए । सन् १९७० को दशकमा उनले विकास गरेको एप्पल वान र एप्पल टु कम्प्युटरले विश्वमा माईक्रो कम्प्युटरको भविष्य र्सिजना गरेको थियो । यिनकै दुरगामी सोचका कारण एप्पलका कर्मचारीले लगनले काम गरे र एप्पल उत्कृष्ट एवं गुणस्तरीय कम्पनी बन्यो ।
कार्यकारीको तलब
कार्यकारी अधिकृत को तलब कति हुनुपर्छ भन्ने बारेमा अहिले पनि विवाद नै छ, तर आजभन्दा चार दशक अगाडि नै बेन एण्ड जेरी कम्पनीले यो समस्या समाधान गरेको थियो ।
सानो सहर भर्मोन्टमा स्थापना भएको आईसक्रिम बनाउने कम्पनी बेन एण्ड जेरीले सन् १९८० को दशकमै कर्मचारीको औषत तलबको पाँच गुणासम्म कार्यकारीलाई दिन सकिने नियम बनाएको थियो । यस अनुसार तलब लिदा पनि ८१ हजार अमेरिकी डलर हुन्थ्यो । सन् १९९४ मा बेन एण्ड जेरीले प्रमुख कार्यकारीको तलब एकसय गुण बढी र सन् २००३ मा तीनसय गुणा बढायो ।
आकाशमा रित्ता बिमान
फर्चुन पत्रिकाले सन् २०१३ का एकसय टप फर्ममा राखेको फेडएक्स अर्थात फेडरल एक्सप्रेस विश्वमै सबैभन्दा धैरै सामान एक ठाउँबाट अर्को ठाउमा लैजाने विमान सेवा हो । यसले प्रत्येक दिन विश्वका प्रायः सबै तीन सय ७५ स्थानमा उडान भर्ने गर्दछ ।
फेडएक्ससँग दजनौं विमान छन् र ती मध्ये कैयन विमान आकाशमा रित्तै उडाउने गर्छ । माल सामान पु¥याउन विभिन्न स्थानमा पुग्नका लागि आकाशमै ती बिमान उडिरहेका हुन्छन र नजिकैको बिमानस्थलमा ओर्लेर सामान लिएर गन्तव्य तर्फ लाग्छन् । छिटो र छरितो सेवा दिने नारा प्रतिको समपर्णको रुपमा फेडएक्सका खाली बिमान पनि सधै सक्रिय हुन्छन् ।
वाइन टु वाटर
अफ्रिकाको सुख्खाग्रस्त क्षेत्रमा खानेपानीको सुविधा पु¥याउन गैर सरकारी संस्था वाइन टु वाटरले नयाँ जुक्ति निकाल्यो । सन् २००४ मा निकालिएको यो जुक्ति अनुसार, इनार खनाउन वाइन चाख्न दिने गरिन्थ्यो ।
फ्रान्स र विश्वका अन्य देशबाट वाइन जम्मा गरि अफ्रिका पु¥याइन्थ्यो र त्यहाँका मानिसलाई चाख्न दिइन्थ्यो । एकपटक वाइन चाखे वापत त्यो व्यक्तिले तीन फुट गहिराईसम्म इनार खन्नु पथ्यो । यसरी हजारौ इनार बनाइए । पछि यो कार्यक्रम भारत, कम्बोडिया, सुडान र हैटीमा पनि लागू भयो । विश्वमा अहिले पनि एक अर्ब मानिस सुख्खाबाट पिडित छन् । यस्तै दुई अर्ब ५० करोडसम्म स्वच्छ खानेपानी पुगेको छैन ।
नेस्लेले दिएन मुद्दा
इथियोपिया सरकारले सन् १९७० को दशकमा नेस्लेको सम्पत्ति जफत ग¥यो । कम्पनीले करिव ६ अर्ब अमेरिकी डलर क्षतीपुर्तिमाग गर्दै मुद्दा दयार गर्ने तयारी थियो । त्यसबेला इथियोपियाको कुल ग्राहस्थ उत्पादन नै त्यत्ति थिएन । कम्पनीको निर्णयविरुद्ध करिव ४० हजार इथियोपियन नागरिकले नेस्लेलाई पत्र लेखि मुद्दा दायर नगर्न अनुरोध गरे । नेस्लेले यो अनुरोध स्विकार गर्दै मुद्दा दायर गरेन ।
यो घटनापछि नेस्लेको नाम अझ लोकप्रिय भयो । नेस्लेले विश्व विख्यात चकलेट जस्तै किटकाट, स्माटीज र कफी क्रिप्स बनाउदै आएको छ । इथियोपिया अहिले पनि विश्वकै गरिब मुलुक हो । त्यहाँ विगत दुई दशकदेखि सुख्खा चलिरहेको छ । त्यहाँका मानिसको औषत दैनिक आम्दानी दुई अमेरिकी डलरभन्दा कम छ ।
चीज धितो राख्ने बैंक
तपाई इटालीमा हुनुहुन्छ । सपिङ गर्न पैसा छैन, तर प्रसस्त चीज छ भने चिन्त नगर्नुस बैंकले चीज धितो राखेर तपाईलाई पैसा दिनेछ । अनि गर्नुस मज्जाले सपिङ । इटालीको पर्मिगिनो—रेजियनो चीज धितो राखेर ऋण दिने गरेको छ । यो प्रणालीको विकास विशेष बैंक मार्फत गरिएको हो । वस्तु बिक्री गर्न नसकेर किसानको नोक्सानी नहोस भनेर यस्तो कार्याक्रम ल्याइको हो ।
बैंकमा आजपनि तीन लाख चीजका ह्विल्स छन् र तिनलाई विशेष तरिकाले संरक्षण गरिएको छ । ऋणको धितोको रुपमा राखिएको चीजको सरंक्षणको जिम्मा बैंकलाई भएपछि किसानहरुले मजाले काम गर्न सक्ने गरेका छन् ।
बबल गम बन्यो रिग्ले
विलियम रिग्ले जुनियर सन् १८९१ देखि शिकागोमा बस्न थाले । २९ वर्षका उनी व्यवसाय सुरु गर्न चाहन्थे । उनका बाबुको साबुन उद्योग थियो । शिकागोमा बस्न थालेपछि नै उनले बाबुको साबुन बेच्न थाले । उनले साबुन किन्नेलाई बेकिङ सोडा उपहार दिन थाले । जब बेकिङ सोडा साबुनभन्दा बढी लोकप्रिय भयो उनले बेकिङ सोडा मात्र बेच्न थाले ।
बेकिङ सोडाको व्यापार बढाउन उनले बबल गम उपहार दिन थाले । अन्तत बबल गम नै बढी लोकप्रिय भयो रिग्लेले बबल गम उद्योग खोले । अमेरिका भर बबल गम रिग्लेको नामले प्रख्यात भयो ।
हिटलर पसल
एक भारतीय व्यापारीले आफ्नो स्टोरको नाम भयानक बनाउने नाममा हिटलर स्टोर राखे । यो नाम उनले आफ्नो साझेदारलाई उसका हजुर बुबाले भनेको सुनेका थिए । नाम क्याची लाग्यो र मैले स्टोरको नाम राखे, उनले भने ।
पुरुषका कपडा बेच्ने उक्त पसलको धुमधामले विज्ञापन पनि गरे । बिक्री पनि बढ्यो तर हिटलरको नामको बारेमा ग्राहकले अब्जेक्सन गर्न थाले । नाम र विज्ञापनमा राक्षसको प्रयोग ग्राहकलाई पचेन तर त्यत्ति बेलासम्म उनले स्टोरको साजसज्जा र विज्ञापनमा दुई हजार सात सय अमेरिकी डलर खर्च गरिसकेका थिए । उनी आफैले गुगलमा हिटलर सर्च गरे र हिटलरको यथार्थ थाहा पाएपछि स्टोरको नाम परिर्वतन गरे । सोच विचार नै नगरी नाम राख्दा उनले धेरै गुमाउनु पर्यो ।
कर्मचारी पहिला
प्रवद्र्धकहरुले पहिले सेयर लिएपछि कर्मचारी र सर्वसाधारणका लागि जारी गर्ने विश्वव्यापी प्रचलन छ । तर, एप्पल कम्युटरका सहसंस्थापक तथा कम्प्युटर इन्जिनियर स्टेभ वोज्निकले आफ्नो अंशको सेयर कर्मचारीलाई दिएर आईपियो मार्फत मात्र आफूले सेयर लिएका थिए । सन् १९७० को दशकमा उनले विकास गरेको एप्पल वान र एप्पल टु कम्प्युटरले विश्वमा माईक्रो कम्प्युटरको भविष्य र्सिजना गरेको थियो । यिनकै दुरगामी सोचका कारण एप्पलका कर्मचारीले लगनले काम गरे र एप्पल उत्कृष्ट एवं गुणस्तरीय कम्पनी बन्यो ।
कार्यकारीको तलब
कार्यकारी अधिकृत को तलब कति हुनुपर्छ भन्ने बारेमा अहिले पनि विवाद नै छ, तर आजभन्दा चार दशक अगाडि नै बेन एण्ड जेरी कम्पनीले यो समस्या समाधान गरेको थियो ।
सानो सहर भर्मोन्टमा स्थापना भएको आईसक्रिम बनाउने कम्पनी बेन एण्ड जेरीले सन् १९८० को दशकमै कर्मचारीको औषत तलबको पाँच गुणासम्म कार्यकारीलाई दिन सकिने नियम बनाएको थियो । यस अनुसार तलब लिदा पनि ८१ हजार अमेरिकी डलर हुन्थ्यो । सन् १९९४ मा बेन एण्ड जेरीले प्रमुख कार्यकारीको तलब एकसय गुण बढी र सन् २००३ मा तीनसय गुणा बढायो ।
आकाशमा रित्ता बिमान
फर्चुन पत्रिकाले सन् २०१३ का एकसय टप फर्ममा राखेको फेडएक्स अर्थात फेडरल एक्सप्रेस विश्वमै सबैभन्दा धैरै सामान एक ठाउँबाट अर्को ठाउमा लैजाने विमान सेवा हो । यसले प्रत्येक दिन विश्वका प्रायः सबै तीन सय ७५ स्थानमा उडान भर्ने गर्दछ ।
फेडएक्ससँग दजनौं विमान छन् र ती मध्ये कैयन विमान आकाशमा रित्तै उडाउने गर्छ । माल सामान पु¥याउन विभिन्न स्थानमा पुग्नका लागि आकाशमै ती बिमान उडिरहेका हुन्छन र नजिकैको बिमानस्थलमा ओर्लेर सामान लिएर गन्तव्य तर्फ लाग्छन् । छिटो र छरितो सेवा दिने नारा प्रतिको समपर्णको रुपमा फेडएक्सका खाली बिमान पनि सधै सक्रिय हुन्छन् ।
वाइन टु वाटर
अफ्रिकाको सुख्खाग्रस्त क्षेत्रमा खानेपानीको सुविधा पु¥याउन गैर सरकारी संस्था वाइन टु वाटरले नयाँ जुक्ति निकाल्यो । सन् २००४ मा निकालिएको यो जुक्ति अनुसार, इनार खनाउन वाइन चाख्न दिने गरिन्थ्यो ।
फ्रान्स र विश्वका अन्य देशबाट वाइन जम्मा गरि अफ्रिका पु¥याइन्थ्यो र त्यहाँका मानिसलाई चाख्न दिइन्थ्यो । एकपटक वाइन चाखे वापत त्यो व्यक्तिले तीन फुट गहिराईसम्म इनार खन्नु पथ्यो । यसरी हजारौ इनार बनाइए । पछि यो कार्यक्रम भारत, कम्बोडिया, सुडान र हैटीमा पनि लागू भयो । विश्वमा अहिले पनि एक अर्ब मानिस सुख्खाबाट पिडित छन् । यस्तै दुई अर्ब ५० करोडसम्म स्वच्छ खानेपानी पुगेको छैन ।
नेस्लेले दिएन मुद्दा
इथियोपिया सरकारले सन् १९७० को दशकमा नेस्लेको सम्पत्ति जफत ग¥यो । कम्पनीले करिव ६ अर्ब अमेरिकी डलर क्षतीपुर्तिमाग गर्दै मुद्दा दयार गर्ने तयारी थियो । त्यसबेला इथियोपियाको कुल ग्राहस्थ उत्पादन नै त्यत्ति थिएन । कम्पनीको निर्णयविरुद्ध करिव ४० हजार इथियोपियन नागरिकले नेस्लेलाई पत्र लेखि मुद्दा दायर नगर्न अनुरोध गरे । नेस्लेले यो अनुरोध स्विकार गर्दै मुद्दा दायर गरेन ।
यो घटनापछि नेस्लेको नाम अझ लोकप्रिय भयो । नेस्लेले विश्व विख्यात चकलेट जस्तै किटकाट, स्माटीज र कफी क्रिप्स बनाउदै आएको छ । इथियोपिया अहिले पनि विश्वकै गरिब मुलुक हो । त्यहाँ विगत दुई दशकदेखि सुख्खा चलिरहेको छ । त्यहाँका मानिसको औषत दैनिक आम्दानी दुई अमेरिकी डलरभन्दा कम छ ।
