स्मार्ट टेलिकममा किन भिड्दै छन् महतो र राजबहादुर, कहाँबाट सुरु भयो विवाद - बिजमाण्डू

स्मार्ट टेलिकमका दुई मुख्य साझेदार पूर्व राजाका ज्वाईं राजबहादुर सिंह र गैरआवासिय नेपाली उपेन्द्र महतोवीचको विवाद उत्कर्षमा पुगेको छ । कम्पनीको बहुमत स्वामित्व आफ्ना पक्षमा लिन यी दुई समूहवीच भएको तिव्र विवाद अहिले कम्पनी रजिष्ट्रार, नियमन निकाय दूरसञ्चार प्राधिकरण र अख्तियारमा पुगेको छ ।

विवादको केन्द्रविन्दु, राजबहादुर सिंह र उपेन्द्र महतो

स्मार्ट टेलिकमको स्वामित्वसम्वन्धी विवादको सतहमा राजबहादुर सिंहका तर्फबाट दीपक तिम्लिसिना र महतोको तर्फबाट सतिशलाल आचार्य र सचिनलाल आचार्य देखिएका छन् । तर विवादको केन्द्रमा भने सिंह र महतो रहेको एक्सक्लुसिभ स्रोतले बिजमाण्डूलाई जानकारी दिएको छ । 

विवाद के हो ? 

दर्ता गर्दा स्मार्ट टेलिकममा तीन कम्पनीको स्वामित्व थियो, सिंगापुरको कम्पनी लालसाहु डिष्ट्रिव्युटर, इजरायलको स्याटेलाइट उपकरण बेच्ने कम्पनी जिलाट नेटवर्क र आचार्यबन्धुको स्क्वायर नेटवर्क । केही वर्ष अघि जिलाटले आफ्नो दश प्रतिशत स्वामित्व सिंगापुरमा दर्ता भएको लालसाहु डिष्ट्रिव्युटरलाई विक्री गरेपछि कम्पनीमा दुई साझेदार लालसाहु र स्क्वायर नेटवर्क मात्रै छन् ।

स्क्वायर नेटवर्क नेपाली कम्पनी हो, यसको सेयर स्वामित्व प्रसिद्ध चिकित्सक आइएल आचार्यका दुई छोरा सतिशलाल आचार्य र सचिनलाल आचार्यसँग छ । सतिशलाल १९९६ सम्म जावलाखेलको सेन्टजेभियर्स स्कुलमा पढ्थे र सन् २००० मा कम्प्याक, डेल लगायतका कम्प्युटर विक्री गर्न नेपालमा वल्र्ड डिष्ट्रिव्युटर कम्पनी स्थापना गरेका बसेका थिए । 

उनै आचार्य अहिले स्मार्ट टेलिकमको नेपाली साझेदार बनेका छन् भने सिंगापुरको हिण्डहेडी रोड साउथहेभन २ मा दर्ता भएको कम्पनी लालसाहुको मुख्य प्रवद्र्धकका रुपमा आफूलाई चिनाउँछन् । तर स्रोत भन्छ, लालसाहु डिष्ट्रिव्युटर आचार्यको नभई एनसेलका दुई संस्थापक महतो र सिंहको कम्पनी हो ।

लालुसाहुमा सिंहको कम्पनी रिभर रोड र महतोका ‘अफसोर’ कम्पनीहरुको लगानी छ । जस्तो लालसाहुको एउटा साझेदार सिंगापुरकै कम्पनी बिटम्याप प्रा.ली पनि हो । यो कम्पनीको तार महतोका कम्बोडियास्थित स्मार्ट टेलिकमको प्रवद्र्धक लाटेल्ज, अफ्रिकाको इगोटेल, सेयरालिओनको इन्टरग्रुप टेलिकम र कंगोको योज्मा टाइमटर्नसँग पनि जोडिएको छ ।

उपेन्द्र महतोले आचार्यलाई केन्द्रविन्दुमा राखेर बनाएको लगानी जालो
 

महतोको कम्पनीले मलावीको टेलिकम कम्पनीमा पनि लगानी गरिरहेको छ, स्मार्ट टेलिकमका यसअघिका प्रमुख कार्यकारी अधिकृत सुवास बज्राचार्य अहिले त्यही मलावीको कम्पनीको प्रमुख कार्यकारी अधिकृत छन् । नेपालको स्मार्ट टेलिकममा भने विदेशी व्याक्तिलाई प्रमुख कार्यकारी अधिकृत बनाइएको छ । 

किन भैरहेको छ विवाद ?

ग्रामिण दूरसञ्चार सेवा सञ्चालन गर्दै आएको स्मार्ट टेलिकमले सेवा विस्तारका लागि एकीकृत लाइसेन्स पाएको छ । लाइसेन्स पाएपछि नेटवर्क विस्तारका लागि अर्बौं रुपैयाँको पुँजी लगानी हुँदैछ । स्मार्ट आफैले यसअघि दश अर्ब रुपैयाँ लगानी विस्तार हुने जानकारी दिएको थियो । बैंशाखबाट सेवा विस्तार गर्न लागेको कम्पनीले छ अर्ब रुपैयाँको ‘इन्भेष्टमेन्ट प्लान’ समेत बनाएको छ । यो पैसाको झण्डै आधा इक्वीटीबाट जुटाउने तयारी भैरहेको स्रोतले जानकारी दियो । 

लगानीका लागि पुँजी जुटाउने क्रममा महतो र सिंहवीचको विवाद सुरु भएको हो । महतो स्मार्ट टेलिकममा आफै पुँजी जुटाउन सक्ने अवस्थामा छन भने राजबहादुरलाई पुँजी जुटाउन कठिन छ । पुँजी जुटाउन कठिन भएपछि दुई साझेदारवीच विवाद सुरु भएको हो । यही विवादका बीच कम्पनी खरिद विक्रीको प्रसङ्ग आएको हो ।

महतो थप पुँजी जुटाएर राजबहादुरलाई सकेसम्म निकाल्ने नभए माइनोरोटीमा राख्ने प्रयासमा छन्, तर राजबहादुर आफ्नो स्वामित्व गुम्ने भएपछि कम्पनी आफ्नो पक्षमा पार्न हरप्रयास गरिरहेका छन् । त्यसका लागि उनले बागलुङ्गका सामान्य पारिवारिक पृष्ठभूमि भएका दीपक तिमिल्सनालाई कम्पनीको अध्यक्षका रुपमा अघि सारेका छन् ।

कसरी भयो यो साझेदारी

अहिलेको एनसेल सुरुमा राजेन्द्र खेतानले स्पाइश नेपालका नाममा स्थापना गरेका थिए, उनले भारतीय साझेदार भित्र्याएर नेपालमा मोवाइल सेवा सञ्चालनको प्रयास सफल हुन नसकेपछि विक्री गर्ने योजना बनाए । देशमा राजा ज्ञानेन्द्रको शासन व्यवस्थामा भरखर गैरआवासिय नेपाली अभियानको सरुवात हुँदै थियो । यही बेला महतोले सिंहको साथ लिएर स्पाइस नेपाल खरिद गरे । त्यसको प्रमुख कार्यकारी अधिृकत सिंहका विश्वासपात्र अजय सुमार्गीलाई बनाइयो । 

स्माइस नेपालको सेयरपछि कजाख कम्पनी भाइजरलाई विक्री गरियो, थप सेयर विक्री गर्दा फिनल्याण्ड र नर्वेको मुख्य लगानी भएको टेलियासोनेरा भित्रियो । राजा फालेर देश गणतन्त्रमा गएपछि सुमार्गी एमाओवादी नेतृत्वसँग नजिक पुगे । उनैलाई प्रयोग गरेर महतोले नेपाल स्याटेलाईट स्थापना गरे, ग्रामिण दूरसञ्चार कम्पनी ग्रामिण टेलको स्थापना गरे । ग्रामिण टेल अहिले स्मार्ट टेलिकममा रुपान्तरण भएको छ । भाइजर र टेलियासोनेरालाई अर्बौं रुपैयाँ रकम लिएर सेयर विक्री गर्दा प्राप्त रकमबाटै अहिलेको स्मार्ट टेलिकम स्थापना भएको हो । जुन कम्पनीमा अहिले व्यवस्थापन कसको भन्ने विवाद चलिरहेको छ ।

अहिलेसम्म के भयो ?

महतोका तर्फबाट सचिनलाल र राजबहादुरकातर्फबाट प्रस्तावित अध्यक्ष दीपक , सचिनको तस्वीर इसिएस मिडियाको वेभसाइटबाट लिइएको हो । 

आइतवार रियाज एफएमबाट एउटा प्रेस विज्ञप्ति आयो, त्यो प्रेस विज्ञप्तिमा स्मार्ट टेलिकमको छैठौं साधारणसभाले दीपक तिमिल्सिनालाई अध्यक्ष चयन गरेको जानकारी दिइएको थियो । तिमिल्सनाले रिभर रोड इन्टरनेशनललाई प्रतिनिधित्व गर्ने पनि विज्ञप्तिमा बताइएको थियो ।

त्यसको भोलिपल्ट स्मार्ट टेलिकमका अध्यक्ष सचिनलाल जोशीका नामबाट अर्को प्रेस विज्ञप्ति जारी गरी रिभर रोड इन्टरनेशनलले कम्पनीको ५४ प्रतिशत स्वामित्व खरिद नगरेको बताइएको थियो । साथै आचार्यले के कसरी त्यस्तो सेयर हस्तान्त्रण हुन गयो भन्दै सम्बन्धित निकायमा बुझ्ने काम भैरहेको पनि बताएका थिए । जोशीले सेयर स्वामित्व हस्तान्त्रण गर्दा किर्ते भएको र छानविनका लागि अख्तियारमा उजुरी समेत गरेका छन् ।

उता तिम्लिसिनाले भने कम्पनीको सेयर प्रतिकित्ता एक डलरमा खरिद गरिएको दावी गरेका छन् । उनको समूहले यस विषयमा बुधवार पनि दुई समूहवीच छलफल भएको जानकारी दिएका छन् । उनको समूहले आगामी केही दिनमा यो विषय टुङ्गिने जानकारी समेत दिएको छ ।

लगानी हाम्रो मात्रै हो 

स्मार्ट टेलिकमका अध्यक्ष सचिनलाल आचार्यले भने कम्पनीमा आफ्नो र दाजुको मात्रै लगानी भएको बताए । राजबहादुरसँग हाम्रो राम्रै चिनजान हो, सुरमा लगानीको कुरा पनि भएको हो तर अहिले भने सबै लगानी हाम्रो हो, उनीहरुले ल्याएका कागजात किर्ते हुन्, उनले बिजमाण्डूसँग भने । हामीले कानूनी उपचारको बाटो खोजिसकेका छौं । आचार्यले आफ्ना दाजु सतिश डेढ दशकदेखि सिंगापुरमा बसेर कमाई रहेको र त्यही पैसा यहाँ लगानी गरिएको समेत बताए । हामीले अहिलेसम्म चार अर्ब रुपैयाँ लगानी गरिसकेका छौं, त्यसको ठूलो हिस्सा ऋण पनि हो, उनले बिजमाण्डूलाई बताए । आचार्यले भने, स्मार्ट टेलिकम हामीले दुःख गरेर बनाएको कम्पनी हो । 

कार्यालयमा कब्जा जमाउने प्रयास

स्मार्ट टेलिकमको कुमारीपाटीस्थित कार्यालय दुवै पक्षले कब्जा जमाउने प्रयास थालेका छन् । आचार्यले भने कार्यालयमा गुण्डा राखेर हामीलाई प्रवेश गर्न दिइएको छैन् । उनले प्रहरीले एक पटक कार्यालयमा गस्ती गरिसकेको जानकारी पनि दिए । अहिले कार्यालयबाट व्यवस्थापनको काम हुन सकेको छैन्, सबै लिंगरिङ्ग भैरहेको छ ।